Rối loạn tuần hoàn não là gì?

Rối loạn tuần hoàn não hay còn được biết với tên gọi thiểu năng tuần hoàn não là hiện tượng lượng máu lưu thông lên não không đủ oxy để cho tế não não hoạt động. Vì vậy các tế bào thần kinh não không đủ năng lượng để hoạt động, khiến chức năng não bộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ở mức độ nhẹ rối loạn tuần hoàn não có thể khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, khó tập trung, giảm trí nhớ, rối loạn cảm xúc tâm lý. Nếu tình trạng này diễn biến nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến mất ý thức, hôn mê, mất trí nhớ, tâm thần không ổn định, nói lắp, thậm chí có thể bị đột quỵ. Thông thường những cơn rối loạn tuần hoàn não cấp hay xảy ra vào lúc nửa đêm hoặc lúc trời  gần sáng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn tuần hoàn não

Các triệu chứng của bệnh rối loạn tuần hoàn não phụ thuộc vào vị trí tắc nghẽn và tác động của nó lên mô não. Các yếu tố  khác nhau có thể có các tác động khác nhau lên mức độ biểu hiện bệnh nhưng các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Tính chất của đau đầu trong con rối loạn tuần hoàn não thường lan toả khắp đầu, nhức hoặc ê ẩm, nặng đầu.

• Có cảm giác ù tai, hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng đặc biệt là khi chuyển đổi tư thế.

• Mất ý thức, đột quỵ, hôn mê, bất tỉnh.

• Cảm thấy buồn nôn hoặc nôn.

• Cảm giác liệt nửa người, nói lắp hoặc nói khó.

• Bệnh nhân cảm thấy dị cảm, tê bì như có cảm giác kiến bò ở đầu ngón tay, ngón chân. 

• Rối loạn tâm lý như hay cáu giận, buồn vui lẫn lộn.

• Rối loạn giấc ngủ hoặc mất ngủ kéo dài. 

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường có liên quan đến rối loạn tuần hoàn não  bạn nên thăm khám và điều trị ở các cơ sở y tế uy tín, đặc biệt là trong các tình huống nguy cấp sau:

• Đau đầu dữ dội và đột ngột.

• Liệt một bên cơ thể, hoặc liệt nửa người.

• Yếu ở một bên, còn được gọi là liệt nửa người.

• Khó giao tiếp, kể cả nói lắp.

• Mất thị lực ở một bên.

• Mất thăng bằng.

• Trở nên bất tỉnh đột ngột.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn tuần hoàn não

Rối loạn tuần hoàn máu thường liên quan đến các bệnh lý tim mạch và thần kinh, thường gặp như:

• Nếu tổn thương xảy ra đối với mạch máu trong não, mạch máu đó sẽ không thể cung cấp đủ hoặc bất kỳ lượng máu nào đến vùng não mà nó phục vụ. Việc thiếu máu cản trở việc cung cấp đủ oxy và không có oxy, các tế bào não sẽ bắt đầu chết.

• Xơ vữa động mạch là nguyên nhân chính của bệnh mạch máu não. Điều này xảy ra khi nồng độ cholesterol cao, cùng với tình trạng viêm nhiễm trong động mạch não, khiến cholesterol tích tụ thành một mảng dày như sáp có thể thu hẹp hoặc chặn lưu lượng máu trong động mạch.

• Cục máu đông hình thành tự phát trong mạch máu trong não của bạn. Đây là "huyết khối" và thường xảy ra ở những nơi mạch máu của bạn hẹp hoặc không đều. Cục máu đông di chuyển đến não của bạn từ nơi khác trong cơ thể (thuyên tắc mạch). Loại thuyên tắc phổ biến nhất là khi cục máu đông di chuyển từ tim đến não của bạn.

• Vỡ mạch máu ( xuất huyết ): Điều này thường xảy ra cùng với huyết áp cao không kiểm soát được.

Những ai có nguy cơ mắc phải rối loạn tuần hoàn não?

Mọi người thuộc mọi giới tính, tuổi tác và chủng tộc đều có thể mắc bệnh rối loạn tuần hoàn não. Có một số yếu tố không thể kiểm soát khiến một số người có nguy cơ mắc bệnh rối loạn tuần hoàn não cao hơn, chẳng hạn như tuổi tác hoặc giới tính sinh học. Cụ thể người hay bị rối loạn tuần hoàn não thường là ở những đối tượng người lao động trí não, người trung niên trên 40 tuổi hoặc người cao tuổi. 

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải rối loạn tuần hoàn não

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc rối loạn tuần hoàn não, bao gồm:

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc các bệnh về rối loạn tuần hoàn não tăng theo độ tuổi. Nguy cơ này tăng gấp đôi sau mỗi 10 năm, từ 55 đến 85 tuổi.

• Tăng huyết áp (huyết áp của 130/80 milimét thủy ngân hoặc cao hơn).

• Tăng cân, béo phì.

• Bệnh tiểu đường.

• Rối loạn lipid máu với  mức cholesterol trong máu từ 240 miligam mỗi decilit (mg/dl) trở lên.

• Mang thai cũng có thể làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch não, là cục máu đông ảnh hưởng đến tĩnh mạch trong não.

• Một số loại thuốc và tình trạng y tế có thể làm cho máu dễ đông lại và làm tăng nguy cơ rối loạn tuần hoàn não.

• Một số yếu tố khác như: Ô nhiễm môi trường, chế độ ăn uống kém và thiếu tập thể dục, tinh thần căng thẳng,… 

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán rối loạn tuần hoàn não

Trước tiên, để chẩn đoán bệnh rối loạn tuần hoàn não thì bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn. Họ sẽ làm một bài kiểm tra thể chất để kiểm tra:

• Trạng thái tinh thần (mức độ tỉnh táo và hiểu biết về môi trường xung quanh).

• Chuyển động mắt bất thường hoặc thay đổi thị lực như trên.

• Yếu hoặc tê liệt.

• Giảm hoặc cảm giác bất thường.

• Các khía cạnh khác nhau của bài phát biểu như lưu loát, hiểu và đặt tên.

• Mất thăng bằng và phối hợp.

• Chóng mặt hoặc cảm giác quay cuồng trong phòng.

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh rối loạn tuần hoàn não, đôi khi họ sẽ sử dụng các xét nghiệm khác  tìm ra nguyên nhân của bệnh và chẩn đoán chính xác hơn như:

• Chụp động mạch não .

• Chụp cắt lớp vi tính mạch vành .

• Điện tâm đồ (ECG) .

• Chụp cộng hưởng từ (MRI).

• Vòi cột sống (thủng thắt lưng).

Phương pháp điều trị rối loạn tuần hoàn não hiệu quả

Bác sĩ thường sẽ điều trị cho bạn bằng thuốc để cải thiện lưu lượng máu đến não của bạn. Những loại thuốc này có thể bao gồm như thuốc hạ huyết áp, thuốc chống đông máu, thuốc hạ cholesterol, thuốc đường huyết.

Nếu bạn bị tắc nghẽn nghiêm trọng trong mạch máu, bạn có thể cần phải phẫu thuật. Các loại phẫu thuật có thể bao gồm:

• Tạo hình mạch cảnh , trong đó bác sĩ phẫu thuật của bạn thổi phồng một ống thông có đầu bóng bay bên trong động mạch của bạn để mở nó ra.

• Cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh , trong đó bác sĩ phẫu thuật của bạn rạch một đường (rạch) trong động mạch cảnh của bạn để loại bỏ mảng xơ vữa.

• Đặt stent động mạch cảnh , khi bác sĩ phẫu thuật của bạn chèn một ống kim loại hẹp (stent) vào động mạch cảnh của bạn để cải thiện lưu lượng máu.

• Lấy huyết khối cơ học hướng dẫn bằng ống thông , khi bác sĩ phẫu thuật của bạn chèn một ống thông vào động mạch của bạn cùng với một thiết bị để hút cục máu đông.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của rối loạn tuần hoàn não

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ.

• Thiết lập chế độ sinh hoạt lành mạnh, hạn chế sự căng thẳng, nghỉ ngơi hợp lý.

• Kiểm soát huyết áp cao (tăng huyết áp).

• Ăn một chế độ ăn tăng huyết áp ít muối, chất béo và calo.

• Tập thể dục, duy trì cân nặng khỏe mạnh.

• Hạn chế uống rượu bia. Không dùng các chất kích thích, bỏ thuốc lá.

• Quản lý lượng đường và mức cholesterol trong cơ thể của bạn .

Chế độ dinh dưỡng:

• Một số loại thực phẩm chứa nhiều vi lượng magie như hạnh nhân, nho khô, rau xanh, mè... sẽ có thể giúp cải thiện các chứng đau đầu của bệnh nhân.

• Dầu ô liu được biết đến là chất giàu vitamin E và  chất chống oxy hóa hiệu quả rất tốt cho người rối loạn tuần hoàn não.

• Một số loại thực phẩm khác giúp lưu thông điều hòa máu huyết có thể kể đến như đậu đỏ, đậu phộng, táo đỏ, nho đỏ,...

Phương pháp phòng ngừa rối loạn tuần hoàn não hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh rối loạn tuần hoàn não hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Thiết lập chế độ ăn giàu dinh dưỡng, tránh dùng các chất kích thích, đồ uống có cồn, kết hợp với việc tập thể dục thể thao sẽ giúp quá trình điều trị bệnh cải thiện tốt hơn.

• Uống thuốc làm loãng máu nếu cần cho các tình trạng như rối loạn nhịp tim .

• Cân nhắc nguy cơ đông máu so với lợi ích của liệu pháp hormone đối với các triệu chứng mãn kinh.